تجزیه و تحلیل انفرادی صدمات بهره‌برداری تک‌گزینی بر درختان باقیمانده در جنگل‌های ناو اسالم

سابقه و هدف: بهره‌برداری یکی از عملیات حساس در مدیریت جنگل‌ها می‌باشد که موجب صدمه دیدن درختان باقیمانده می‌شود. کاهش فراوانی و شدت صدمات در طی عملیات بهره‌برداری یکی از اهداف اصلی مدیریت جنگل‌های تک‌گزینی است. هدف از این تحقیق تجزیه و تحلیل عوامل تأثیرگذار بر صدمات در مراحل بهره‌برداری هر اصله درخت در جنگل‌های ناو اسالم بود. مواد و روش‌ها: از تعداد کل درختان نشانه‌گذاری شده برای قطع در دو پارسل از جنگل‌های ناو اسالم، تعداد 83 اصله (7/22 درصد) به صورت تصادفی انتخاب، و صدمات وارد آمده بر درختان باقیمانده در طی مراحل قطع، جمع‌آوری و چوبکشی به صورت انفرادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که در اثر بهره‌برداری هر اصله درخت به طور متوسط 3/13 اصله از درختان باقیمانده صدمه دیدند که 3 اصله در مرحله قطع، 9/8 اصله در مرحله وینچینگ و 4/1 اصله در مرحله چوبکشی ایجاد شد. قطر برابر سینه درختان قطع شده از 25 تا 107 با میانگین 4/68 سانتی‌متر و ارتفاع آنها از 5/12 تا 3/27 با میانگین 21 متر بود و با افزایش قطر و ارتفاع درختان قطع شده صدمات افزایش یافت. فاصله وینچینگ از 3 تا 47 با میانگین 5/24 متر و زاویه وینچینگ از صفر تا 47 با میانگین 1/19 درجه بود و با افزایش آنها صدمات افزایش یافت. صدمات در مرحله وینچینگ ارتباط مستقیم و معنی‌داری با مقدار شیب زمین و تراکم توده داشت. صدمات با افزایش تعداد قوس افقی و کاهش شعاع قوس افقی مسیرهای چوبکشی افزایش یافت. صدمات در اثر قطع و انداختن درختان در جهت مناسب و وینچینگ آنها از مسیرهای مناسب به ترتیب 4/42 و 1/17 درصد کمتر از جهت‌ها و مسیرهای نامناسب بود. میانگین قطر برابر سینه درختان زخمی و از بین رفته در مرحله قطع (به ترتیب 5/63 و 6/34 سانتی‌متر) بیشتر از میانگین آنها در مراحل وینچینگ و چوبکشی بود. میانگین اندازه زخم تنه 1/327 سانتی‌متر مربع، میانگین عمق زخم تنه 1/20 میلی‌متر و میانگین ارتفاع زخم تنه از سطح زمین 86/0 متر بود. میانگین اندازه و ارتفاع زخم تنه از سطح زمین در مرحله قطع، میانگین عمق زخم تنه در مرحله جمع‌آوری بزرگتر از مراحل دیگر بود. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که مدیریت اصولی جنگل‌های تک‌گزینی نیاز به توسعه علوم و فنون بهره‌برداری دارد. به منظور کاهش صدمات بهره‌برداری بر درختان باقیمانده قطع هدایت شده درختان و محدود کردن عملیات وینچینگ به مناطق عاری از درخت و تجدید حیات و شیب‌های کمتر از 50 درصد ضروری است.